Internationaal Theater Amsterdam
Internationaal Theater Amsterdam (ITA) was tot voor kort het meest gesubsidieerde theater van Nederland. Dat komt wat mij betreft ook zeker tot uiting in de wat ze het publiek te bieden heeft. ITA spreekt met haar aanbod een groot en divers publiek aan om tot nieuwe inzichten en perspectieven te komen, is serieus, stemt tot nadenken, prikkelt de geest.
Locatie
Leidseplein 26, Amsterdam Centrum
Capaciteit
Grote zaal: 750 bezoekers
Rabozaal: 500 bezoekers
Bezoektips
Iedere 1e zaterdag van de maand om 15u kan je voor €10 pp deelnemen aan de openbare rondleiding.
Bij voorstellingen op donderdagavonden wordt Engelse boventiteling getoond.
De woensdag vóór de première van een nieuwe voorstelling, kan je tussen 16-17u voor €7,50 pp de openbare repetitie bezoeken.
Iedere 1ste maandag van de maand om 12u gaan 100 tickets van 1 voorstelling met 50% in de verkoop tijdens de Sirene sale.
Bij een bezoek aan een voorstelling met pauze is een gratis pauzedrankje inbegrepen.
Let op bij het kiezen van je stoel in de hoefijzervormige Grote Zaal, deze biedt vanaf de zijbalkons beperkt zicht op het podium.
Vroeg aanwezig, pauzetijd of op een rustig tempo naar huis? Bekijk dan de schilderijen in de gangen. Dit zijn voornamelijk acteurs afgebeeld in hun rol die ze speelden op het toneel. Het mozaïek op de muur van de bovenste verdieping beeld het toneelstuk Gijsbrecht van Aemstel uit, een stuk dat meer dan 300 jaar in Amsterdam is opgevoerd. Op de gang naar de Rabozaal staat een maquette van het gebouw.
Word ITA Fan, (Harts)Vriend, (Première) Mecenas, Compagnon of Particulier Producent. Lidmaatschap biedt verschillende voordelen zoals korting en evenementen.
In recent geopende The Bookshop worden vaak gratis lezingen, workshops of bijeenkomsten gehouden.
Geschiedenis
Zo beknopt maar rijkelijk mogelijk heb ik in het laatste deel van dit artikel de geschiedenis van mijn favoriete theater in Amsterdam in al haar varianten opgeschreven en geïllustreerd.
1638–1772: De eerste Amsterdamse schouwburg was een houten gebouw aan de Keizersgracht 384, ontworpen door Jacob van Campen..
Joost van den Vondel schreef het openingsstuk ‘Gysbrecht van Aemstel’, over de verwoesting van Amsterdam door een leger van een binnengehaald ‘leeg’ schip (Troje), als wraak op Amsterdamse kasteelheer Gysbrecht voor een gepleegde moord. De Gysbrecht speelde, tot theatervernieuwingen in 1968, ruim 300 jaar onafgebroken in Amsterdam als toneelklassieker. Vondel bedacht ook de naam ‘schouwburg’. Boven de poort van de schouwburg staat nog steeds zijn citaat: ‘De weereld is een schouwtoneel, Elck speelt zijn rol en krijght zijn deel.’ Het gebouw brandde in 1772 af door het vlam vatten van de gordijnen, veroorzaakt door kaarsen.
📷 Amsterdamse Schouwburg aan de Keizersgracht 384. Uit Stadsarchief Amsterdam, Caspar Philips Jacobsz (1732–1789), Jacobus Versteegen (1735–1795)
1774–1874: De nieuwe schouwburg was opnieuw een houten gebouw, dit keer bij de Leidsepoort. Die poort was één van de acht toegangspoorten tot de stad en werd in 1862 werd vervangen door het American Hotel. In de periode van Napoleon heeft de schouwburg als staatsinstelling verschillende namen gehad.
📷 De Nieuwe Schouwburg bij de Leidsepoort. Uit Stadsarchief Amsterdam, Alexis Pierre Ignace Gaudin (1818–1894)
1874–1890: In 1874 kreeg het gebouw een streng classicistisch uiterlijk door de stenen gevel met beeldhouwwerken. In 1890 brandde de schouwburg af door vuurwerk afgestoken op het Leidseplein.
📷 Nieuwe schouwburg aan het Leidseplein. Uit Stadsarchief Amsterdam, Kunsthandel Gebr. Douwes
1894–1986: De nieuwe Stadsschouwburg Amsterdam op het Leidseplein werd geïnitieerd door de Koninklijke Vereeniging ‘Het Nederlansch Toneel’ en mogelijk gemaakt met het geld van rijke Amsterdammers. De oude classicistische gevels werden vervangen door een façade in neo-renaissancestijl, gesierd met enkele beelden die de brand overleefd hadden.
📷 Nieuwbouw van de Stadsschouwburg. Uit Stadsarchief Amsterdam, Jacob Olie (1834–1905)
De hoefijzervormige Grote Zaal werd gebouwd in barokstijl en rijkelijk versierd met beelden, ornamenten, kroonluchters, theaterlijst en namen van toneelschrijvers op de rand van het eerste balkon. Aangezien theater ook vooral een sociale aangelegenheid was, zorgde de hoefijzervorm ervoor dat het publiek het toneel en elkaar goed kon zien.
Het beste zichtbaar was de Koninklijke familie in de Koninklijke Loge in het midden van het eerste balkon. Zij hadden ook een Koninklijke Foyer en aparte zijingang. In de enigszins verborgen loges op het eerste balkon zaten de heren van stand met hun maîtresses. In de zaal waren in de beginjaren geen zitplaatsen. Toeschouwers liepen in en uit, praatten, riepen naar personages, aten en dronken tijdens de voorstelling. Personages moesten soms zelfs beschermd worden door traliewerk en politie.
1986 — nu: Met de komst van Het Muziektheater in de Stopera vertrokken Ballet en Opera uit de Stadsschouwburg en bleef het Huisgezelschap Toneelgroep Amsterdam. In de Grote Zaal zijn van de 900 zitplaatsen in het hoefijzer nu 750 in gebruik die voldoende zicht op het toneel bieden. In de portrettengalerij hangen schilderijen en foto’s van grote Nederlandse spelers die in de schouwburg hebben gestaan. Ook is De Gysbrecht in mozaïk afgebeeld op het bordes.
📷 Stadsschouwburg Amsterdam aan het Leidseplein. Uit Stadsarchief Amsterdam, onbekend
Het gebouw werd als ontoegankelijk ervaren; het was gesloten buiten voorstellingen om en ondersteunde geen technologisch vooruitstrevende voorstellingen. Melle Daamen, directeur tussen 2001 en 2016, voerde grote veranderingen door. In 2005 was ITA niet langer een gemeentelijke organisatie. In 2009 werden geopend: de Rabozaal (een gedeelde zaal met de Melkweg met 500 stoelen), de Nieuwe Foyer (zwevend boven de Lijnbaansgracht), het café | brasserie en verschillende studios en kantoren.
In 2018 fuseerde de Stadsschouwburg (SSBA) en Toneelgroep Amsterdam (TA) tot Internationaal Theater Amsterdam (ITA), een theater met nationale en internationale toneel- en dansvoorstellingen en maatschappelijke programma’s. Het ITA-ensemble bestaat uit een acteursensemble en regisseurs. ITA is een Talent Center en huis van grote festivals.
In 2024 opende ITA een nieuwe ruimte op de begane grond genaamd The Bookshop. Dit is een ruimte die ook als doel heeft de toegankelijkheid te vergroten. Er worden verschillende lezingen, workshops en andere bijeenkomsten georganiseerd die veelal gratis te bezoeken zijn.
📷 The Bookshop. Van Internationaal Theater Amsterdam
