Nederlandse theatersector
Hier lees je alles over de theatersector, maar niet meer dan nodig! 📖
Theaterprijzen
📷 Prosceniumprijs van VSCD
Er zijn 4 grote theaterprijzen in Nederland die alle 4 worden uitgereikt tijdens het jaarlijkse Nederlands Theater Festival (NTF) in september.
-
De Theo d’Ors zijn genderinclusieve VSCD toneelprijzen, toegekend in 3 categorieën:
🏆 Indrukwekkende acteerprestatie in een dragende rol
🏆 Indrukwekkende acteerprestatie in een bijdragende rol
🏆 Grensverleggende podiumprestatie
De VSCD toneelprijzen worden jaarlijks uitgereikt door de Nederlandse Toneeljury tijdens het gala van het Nederlands Theater Festival (NTF) in september.
-
🏆 De Prosceniumprijs is een VSCD toneelprijs voor de persoon, instantie of groep die een wezenlijke bijdrage geleverd heeft aan theater achter de schermen (regie, decor, kostumering, dramaturgie, muzikale ondersteuning etc.).
De VSCD toneelprijzen worden jaarlijks uitgereikt door de Nederlandse Toneeljury tijdens het gala van het Nederlands Theater Festival (NTF) in september.
-
🏆 De Regieprijs wordt jaarlijks uitgereikt door de Nederlandse Toneeljury aan de meest indrukwekkende regie.
De prijs wordt jaarlijks uitgereikt door de Nederlandse Toneeljury tijdens het gala van het Nederlands Theater Festival (NTF) in september.
-
🏆 De BNG Bank Theaterprijs wordt jaarlijks uitgereikt door de Jury BNG Bank aan een jong theatertalent onder de leeftijd van 35.
De uitreiking vindt jaarlijks plaats tijdens de opening van het Nederlands Theater Festival (NTF) in september.
Subsidies
Theaters hebben verschillende vormen van inkomstenbronnen. Eén daarvan zijn de subsidies van Het Rijk en/of de gemeente.
-
🇳🇱 In de Culturele Basisinfrastructuur (BIS) '25-'28 staat gedefinieerd welke theaters langlopende inkomsten ontvangen van het Rijk.
Hiervoor adviseert de Raad van Cultuur het Ministerie van OCW welke 9 theaters (van alle theaters in NL die een subsidieaanvraag hebben ingediend) een 4-jarige subsidie ontvangen.
Het Fonds Podiumkunsten verdeelt 4-jarige subsidies onder kleine, middelgrote en grote producties en festivals.
-
❌ In het Kunstenplan '25-'28 staat gedefinieerd welke theaters langlopende inkomsten ontvangen van de Gemeente Amsterdam.
Hiervoor adviseert de Kunstraad de gemeente welke 4 theaters (van alle theaters in Amsterdam die een subsidieaanvraag hebben ingediend) een 4-jarige subsidie ontvangen.
Het Amsterdams Fonds voor de Kunst (AFK) verdeelt 4-jarige subsidies onder verschillende kunstvormen die een subsidieaanvraag hebben ingediend.
Donaties
Individuen en organisaties kunnen op verschillende manieren een donatie schenken aan theaters.
-
Particuliere individuele donateurs (ook wel mecenaat genoemd) schenken direct of indirect (kortlopende) inkomsten aan een selectie theaters en producties.
Voorbeelden van dit mecenaat zijn:
🫴 Doneren: via een eenmalige gift, donateurlidmaatschap, lidmaatschappen als Podiumpas en We Are Public. Bekijk meer opties op Cultuursausje’s Voordeelpagina!
💰 Fonds: eenmalig of structureel aan bijv. Cultuurfonds of CultuurFonds op Naam
💸 Investeren: als informele financier of business angel
🪙 Nalaten: via een legaat of erfstelling aan bijv. Nalaten aan Cultuur
🫂 Vriendenkring: periodiek met privileges
👥 Geefkring: structureel met bijeenkomsten, bijv. Jong Mecenaat en Mokums Mecenaat
💵 Crowdfunding: eenmalig, bijv. Voordekunst
Financiële giften zijn fiscaal aftrekbaar als een culturele instelling door de Belastingdienst als algemeen nut beogende instelling (ANBI) is aangewezen.
-
Particuliere organisaties die doneren (ook wel mecenaat genoemd) schenken direct of indirect (kortlopende) particuliere inkomsten aan een selectie theaters en producties.
Voorbeelden van dit mecenaat zijn:
📢 Sponsoring: met tegenprestatie
💎 Bedrijfsmecenaat: zonder tegenprestatie
Financiële giften zijn fiscaal aftrekbaar als een culturele instelling door de Belastingdienst als algemeen nut beogende instelling (ANBI) is aangewezen.
Verdienmodellen
Naast financiering uit verschillende vormen van subsidies en donaties, financieren theaters zichzelf middels offline en online verdienmodellen.
-
Met offline verdienmodellen kunnen culturele ondernemers vaste inkomsten van bezoekers genereren, zoals via:
🎫 Transactiemodel: Verkoop van een dienst of product zoals tickets.
📨 Abonnementsmodel: Leveren van een product of dienst voor een vaste prijs, al dan niet met toeslagen.
☕ Cafetariamodel: Uitbreiden van het product tegen betaling, zoals met een drankje, diner of rondleiding.
🧾 Verbruiksmodel: Afrekenen naar verbruik van het product, dienst of infrastructuur, bijv. de verhuur van ruimtes per uur.
📈 Dynamisch prijsmodel: Beïnvloeden van de prijs door bijv. de rang, dag, tijdstip, recensies, prijzen van concurrenten, voorraad en vraag.
👛 Pay what you want: Aanbieden van een product naar wat de klant vindt dat het product waard is. Naast risico lopen kan het tot een hogere omzet leiden en inzicht in de waarde bieden.
-
Met online verdienmodellen kunnen culturele ondernemers vaste inkomsten genereren, zoals via:
🔗 Advertentiemodel en affiliate marketing: Verkopen van advertentieruimte voor het promoten van andere producten of diensten. Affiliate marketing levert een % of vast bedrag bij klantcontact of een aankoop van een online product of dienst.
🤝 Online platform- en bemiddelingsmodel: Bij elkaar brengen van vraag en aanbod als bemiddelaar. Een bedrag of % wordt verdiend als de klant iets afneemt.
🪪 Licentiemodel of Non-Fungible Token (NTF): Uitbrengen van producten onder licentie of digitaal eigendomscertificaat. De eigendomsrechten (bijv. op beeldmerk) worden verhuurd of verkocht aan andere bedrijven.
Culturele codes
In de culturele sector zijn 3 culturele codes van toepassing die de overheid gebruikt om diversiteit, inclusie, bestuur en meer binnen theaters te toetsen.
-
De Code Diversiteit & Inclusie geeft richtlijnen voor gelijkwaardigheid in het programma, publiek, personeel en partners. Een organisatie dient te weten waar ze staat t.a.v. D&I, dient een werkbaar verbeterplan te hebben waarnaar zij streeft en dient deze te monitoren.
Belangrijke definities hierbij zijn:
👩🏼🤝👨🏿 Diversiteit: In verschillende vormen, zoals gender, beperking, seksuele oriëntatie, religie, sociaaleconomische status, opleidingsniveau, leeftijd en cultuur.
🛡️ Inclusie: De mate waarin makers, producenten, werkenden en publiek van alle identiteiten zichzelf kunnen zijn en zich veilig en gerespecteerd voelen.
📱Toegankelijkheid: De bereikbaarheid van voorzieningen en de toegankelijkheid op fysiek, informatief, digitaal, sociaal en financieel gebied.
Organisaties die Rijkssubsidies aanvragen worden beoordeeld op de 3 gedragscodes.
-
De Fair Practice Code geeft richtlijnen voor werken onder eerlijke omstandigheden en redelijke vergoedingen. Dit zou moeten leiden tot Fair Pay (eerlijke economische keten), Fair Share (eerlijk betaald worden) en Fair Chain (eerlijk deel van de opbrengst).
Belangrijke kernwaarden hierbij zijn:
🫱🏽🫲🏿 Solidariteit: middelen zo eerlijk mogelijk te verdelen binnen de keten
📖 Transparantie: open, duidelijk en toegankelijk over de activiteiten, de financiën en de besluitvorming
♻️ Duurzaamheid: produceren met het oog op de kwaliteit en de lange termijn
👩🏿🤝👩🏼 Diversiteit: inclusieve sector
💯 Vertrouwen: gezonde werkverhouding tussen werkgever en werknemer
Organisaties die Rijkssubsidies aanvragen worden beoordeeld op de 3 gedragscodes.
-
De Governance Code Cultuur geeft richtlijnen voor goed, verantwoord en transparant bestuur van en door culturele organisaties en geeft richtlijnen voor toezicht daarop. Een eenmanszaak hoeft geen rekening te houden met deze richtlijnen.
🗝️ Een organisatie bestuur dat voldoet aan de Code realiseert haar maatschappelijke doelstelling, implementeert aanbevelingen, voorkomt belangenverstrengeling, handelt rolbewust, is verantwoordelijk voor de leiding en gaat zorgvuldig en verantwoord om met mensen en middelen. De raad van toezicht dat voldoet aan de Code is onfhankelijk en professioneel.
Organisaties die Rijkssubsidies aanvragen worden beoordeeld op de 3 gedragscodes.
“Als je zoveel theater ziet, ga je vanzelf ook patronen zien. Dat zegt wat over de generatie kunstenaars. Ze maken ons duidelijk wat er schort aan onze samenleving en dat is heel confronterend.”
— Hadassah de Boer (Nederlandse Toneeljury)